Gelişen Piyasalarda Bankacılık Riskleri Ve Getirileri Nelerdir?

Şirket yönetiminde geçerli olan temel amaçlar, şirket sahiplerinin elde tuttuğu varlıklarının değerini arttırmasıdır. Aynı mantık bankacılık sektöründe yer alan bankalar için de geçerlidir. Her alanda yer alan risk bu amacı gerçekleştirmek için de kendine yer bulmuştur.

Finansal kesimde bu amacın gerçekleşmesi için ortaya çıkabilecek riskler, kredi, piyasa ve faiz riski gibi bilanço dışı unsurlardan kaynaklı risklerdir. Bu riskleri çeşitlendirmek mümkün. Teknolojik, operasyonel, döviz kuru riski, ülke riski, iflas riskleri gibi çeşitlendirilebilir. Gelişen piyasalar beraberinde bankacılık riskleri ile ön plana çıkıyor.

Bankalar Siyasi Ve Ekonomik İstikrarsızlığı Nasıl Yönetebilir?

Gelişen piyasa ekonomisinde risk ve getiriler başlıca etmenlerdir. Yapısal faktörlerin yanı sıra dışsal faktörlerin de yer aldığı bu etmenlerde güçlü makroekonomik politikalar, sağlıklı bankacılık sektörü ile beraber devlet yönetiminden benimsenen şeffaflık, ülkenin gelirini artırıp riskleri azaltan güçlü yapılar olarak gösterilir.

Küresel ekonomide ortaya çıkan olumlu gelişmeler riskleri azaltmanın yanı sıra gelişin piyasa ekonomilerini de olumlu yönde etkiler. Gerek olumlu gerekse olumsuz dış faktörler ile ilişki kurularak ya da risk hesaplamalarına nasıl etki ettiğini bakılarak güçlü ya da zayıf yapılardan ziyade, basiretli makro ekonomik politikalar benimsenerek gerçekleştirilmeli.

Gelişmekte olan ülkelerde iyi makro ekonomik politikaların uygulanması halinde, piyasalar yüksek getiri ve daha az risk beklentisi içerisine girecektir. Finans sektöründe geçmişte yapılan yanlışlar, yakın zamanda ortaya çıkan ve dramatik sonuçlara sebep olan krizler, sektörde söz sahibi olan ve piyasa ile ilişkili olan sermayedarlar, kanun koyucular ve piyasa yapıcıları gibi grupların yönetim ve politika ve uygulanan prosedürlerin şeffaf ve mesuliyet sahibi taleplerini gündeme taşımıştır.

Gelişen Piyasalar Bankacılık Büyümesi İçin Fırsatlar Mı?

Halkın kullanmadığı likitleri mevduat adı altında toplamak suretiyle finansman ihtiyacı duyan kişi ve kurumlara kredi adı altında veren kurumlar olarak adlandırılan bankalar gelişen piyasalar tarafından fırsat sunuluyor. Banco kelimesinden hareket ile günümüze kadar gelen banka kelimesi, gelişen piyasalar ile birlikte gelişimini teknolojik yeniliklere göre geliştiriyor. Bir malın emanet alınması, ödünç verilmesi işlemi ile başlayan süreç günümüze kadar gelmiştir. 

Saklama, kredilendirme gibi geleneksel bankacılığın iki fonksiyonu bulunur. Zamanla ekonominin finansmanına ve hane halkına parasal yönden ihtiyaçları karşılama gibi hizmet çeşitliliği artmış ve faaliyet alanlarını genişletmiştir. Küreselleşme ile dış ticaretin de gelişmesi bankacılık hizmetlerine yeni bir boyut kazandırmıştır.

Sonuç itibari ile gerek ulusal gerekse uluslararası bankacılık günümüzün ekonomik ve sosyal yaşamda önemi de artmıştır. Her geçen gün önemi artan bankacılığın riskleri mevcut bulunuyor. Bu çerçevede bankacılık sistemi, tüm finansal sistemin sağlıklı bir şekilde büyümesi, küresel rekabetinin artırılması, risklerin çözümü ile mümkündür.

Finansal Erişimin Gelişmekte Olan Piyasalarda Rolü Nedir?

Günümüzde mevcut olan işletmeler geleneksel işletmecilik anlayışın bir tarafa bırakarak, karlılıktan ziyade nakit akışına önem veriyor. Nakit giriş ve çıkışlarındaki uyumluluğu ön plana alıyor. İşletme faaliyetlerinin amaçlanmış hedefler ışığında ilerlemesi, bunun yanında gelecek için faaliyetlerin istenen hedeflere göre ilerlemesi noktasında finansman ihtiyacının değerlendirilmesi aşamasında kontrol aracı görmesi önemlidir.

Bu amaçla işletmede yer alan nakit yönetimi, bütçenin hazırlanmasına ilave olarak nakit kaynakları aktif olarak kullanmak önemli konudur. Gelişmekte olan piyasalar açısından finansal erişim işletmenin rekabet sağlaması açısından kendisine avantaj sağlar.

Sunulan imkan ile finansal erişim konusu öne çıkar. Bu süreç dahilinde işletmelerin finansal ihtiyaçlarını karşılamaları amacı ile birlikte gelecekte yapılacak yatırımlara finans sağlamak açısından finansal erişim hayati bir noktadır. Her geçen gün sermaye maliyetlerinde oluşan artışlar ile birlikte finansal faaliyetlerin sürdürülememesi durumu, finansal araç olarak bankaları ve finans kuruluşlarını öne çıkarıyor. Bu kuruluşlar tarafından sağlanan krediler önem arz ediyor. 

Temel anlamda iki problem ile karşı karşıya kalınan durumlar şu şekilde özetlenebilir. Finansal kuruluşlarda sermaye maliyetlerinde gerçekleşen sürekli artışlar, kredi arzının azalmasına neden olur. Bir diğer husus ise işletmeler tarafından ihtiyaç duyulan miktarda finansal kaynak verilmesi durumunda ortaya çıkan olumlu veya olumsuz sonuç.

Bir diğer problem olarak kredi maliyetlerinde gerçekleşen artışlar finans kuruluşları tarafından kredilerin kapanması noktasında sürekli bir bildirimin işletmelere yönelik yapılmasıdır.

İşletmeler açısından finansal kaynakların çeşitlendirmesi ile nakit bütçeleri ile yapacakları planları bu kriterleri baz alarak hazırlaması finansal yönden alternatiflere yöneltecektir. Bundan dolayı sermaye piyasalarının geliştirilmesi, hisse senetleri ile yapılan ihraç ile finansman sağlanması sermayelerine ilave yapılmasını sağlar.

Buna ek olarak Sermaye Piyasası Kurulu hükümleri öne çıkarılarak kurumsal yapıda güçlendirme yapılmış olur. Gelişen piyasalar, işletmeler için leasing, factoring ve forfaiting gibi finansal işlemler gerçekleştirilerek alternatif finansman kaynağı sağlamak amacı ile faaliyetlerine devam edebilir.

Sermaye yapısında en uygun denge gözetilerek, finansman bonosu ya da tahvil ihracı ile finansman sağlanarak maliyetler kontrol altına alınabilir. Teknoloji alanındaki gelişmeler işletmelerin yeni teknolojilere olan yönelimi attırmıştır. Bu sayede yakından takip edilen teknoloji ile ürün ve hizmet geliştirilmesi finansman kaynağına erişimi kolaylaştırmıştır. 

Star-up, melek yatırımcılar ile kitle fonlaması araçları ile yeni finansman yöntemlerinin geliştirilmesi, yatırımcıları girişim sermayesi alanına yönlendirmiştir tasarrufların bu fonlar aracılığı ile değerlendirilmesi imkânı ortaya çıkmıştır. İşletmelerin finansman sağlama konusunda sadece finansman kuruluşu olarak görmek yanlış olur. Kredi temini noktasında finansmana erişim sağlama alışkanlıklarının da olduğu var sayılmalı.

Kurdaki Dalgalanmalar Gelişmekte Olan Piyasalarda Bankalar İçin Hangi Riskleri Oluşturuyor?

Bir ülke para biriminin diğer ülkeler karşısındaki değerine döviz kuru denir. İki ülke arasında gerçekleşen işlemlerde ortaya çıkabilecek farklılıklara yönelik riskler görülebilir. Kur risklerinden yaşanabilecek dalgalanmalar ülke varlıklarında sorun teşkil edebilir. Şirketin kullanmış olduğu farklı kurlar ülke para birimine göre risk yaratabilir. 

İşlemlerin henüz tamamlanmamış olması yerel para ile ülke parası birimi arasında ortaya çıkabilecek değişikler zararla sonuçlanabilir. 

Döviz kuru riski ekonomik risk olarak ve beklenmedik risk kuru dalgalanması olarak ortaya çıkabilir. Ortaya çıkabilecek zarar, rakiplerle olan rekabeti azaltır. Pazar payının düşmesine neden olabilir. Gelecekteki nakit akışının değeri olumsuz yönde etkilenebilir. 

Firmanın yabancı şirketlere proje vermesi, sözleşmeler üzerine tartışma ve yabancı yatırımlarla ilgilenmesi sonucunu doğurur. Gerçekleştirilecek projelerin yapılıp yapılmama noktasında ortaya çıkabilecek belirsizlik durumları işletmeler açısından zorlayıcı olabilir.

Genel anlamda ortaya çıkabilecek büyük risk, şirketlerin birden fazla kur ile işlem yapmasından kaynaklanır.  Muhasebe standartlarının ve yasal süreçlerin döviz cinsinden yapılmış olması ve bu durumun sözleşmeye dökülmesi sahip olunan kurda beklenmedik hareketler sonucu nakit akışında sorunlara neden olur. 

Bankalar Gelişmekte Olan Piyasalarda Düzenleyici Sorunlarla Nasıl Başa Çıkabilir?

Temel tanımı ile finansal sistem, ekonomide bulunan fon fazlasını, fon azlığı olan yere doğru taşınmasını sağlayan bir mekanizmadır. Finansal piyasalar bu noktada finansal aracılardan oluşan finansal sistemde finansal küreselleşme sürecinde yer alan hangi özellikleri barındırır ise kanallar yolu ile ekonomik büyüme üzerinde etkili çalışmalar yürütmesi temel konudur. 

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere,

Anıl UZUN