Farklı Yatırım Türlerinin Vergisel Etkileri Nelerdir?

Yatırım ve vergi teşviki konusu birbirinden ayrılmaz bir bütündür. Ülkeler ekonomik politikaları kapsamında enflasyonda belirgin artış gözlemlendiğinde yatırım amaçlı vergi teşviki uygulayabilir. Vergilerin yatırım üzerinde etkisini anlayabilmek için mal sahibi olma, zenginlik, tüketim, talepte azalma gibi farklı kavramlara hakim olmak gerekiyor.

Var olan gelir üzerinde bulunan vergi geliri vergi kadar azaltıyor. Piyasalarda gelir etkisi adı verilen bu durum kişinin zenginleştikçe daha az tükettiği bir mal üzerinde vergi kesintisi sonrası talebi azaltıcı bir rol oynuyor.

İşletmelerin daha çok faydalandığı vergi teşviki maliyetleri düşürürken nakit akış dengesi sağlıyor. Bu sayede piyasada daha rahat rekabet edebilmeyi mümkün hale getiriyor. Vergi teşviki ile işletme yatırımlarını artırıyor. Süreçte daha yenilikçi faaliyetler benimsenirken aynı oranda istihdamın artması da sağlanıyor.

İşletmelerin daha çok uyguladığı yatırım teşviki sistemi cari açığın azaltılması ile ithalatı olan bağımlılığın azalması hedefleniyor. Ürünlerde üretimin artması ve günümüz teknolojisine dönüşümü daha çabuk sağlayacak bir etki gözlemleniyor. Özellikle orta veya uzun vadede teknoloji içeren yatırımlar daha çok öne çıkıyor.

Sermaye Kazançları İle Temettü Gelirleri Arasında Vergilendirme Nasıl Farklılaşır?

Sermaye kazançları temettü üyeleri mevduat ve tahvil faizi üzerinden elde edilen tüm gayrimenkul ve hisse senedi gelirini ifade eder. Temettü gelirinin belgelendirmesi ise alınan bir temettünün brüt tutarının yarısı üzerinden hesaplanır ve gelir vergisinden istisna gösterilir.

Eğer geriye kalan kısım 70.000 TL’den fazla ise istisna tutarı sonrası kalan gelir vergisi beyannamesinde menkul sermaye iradı olarak geçirilir. Sermaye kazancı vergisi kavramı borsa ya da borsa dışındaki şirketlerde ortak olarak dağıtılmış temettü üzerinden uygulanan vergi kesintisidir.

Bu yönüyle yukarıda tarif edilen temettü geliri vergilendirmesinin usulünden ayrılır. Temettü de brüt temettü gelirinin %50’si gelir veya ikisinden istisna tutulur. Yatırımcının unutmaması gereken BIST endeksi içerisinde yer alan yurt içindeki şirketlerden elde edilen tüm temettü gelirleri yıllık gelir vergisi beyanına tabi olarak işlem görür.

Vergi Yükümlülüğünü En Aza İndirmeye Yönelik Vergi Açısından Etkin Yatırım Stratejileri Nelerdir?

Başarılı bir vergi sistemi toplumda adaleti sağlayarak vergi yükü dağılımını kamu harcamalarını karşılayacak şekilde imkan sunar. Verginin ekonomideki mali amacı devletin gelir elde edebilmesidir.

İktisadi alanda istikrarı sağlayarak büyümeyi desteklemek ülke çapında kalkınmayı sağlayabilmek hedeflenir. Burada önemli olan gelir dağılımını adilane hale getirmek ve kaynaktan tahsis edilecek tüm etkinliği verimli olarak sunabilmektir.

Vergi uygulamaları var olan ekonomik büyümeyi hedefler. Tasarruf, üretim, tüketim ve istihdam gibi farklı değişkenler üzerinde dolaylı ya da dolaysız olarak etkisi bulunur. Vergi yükümlülüğünü en aza indirerek vergi matrahını artırabilmek için matrah artırımı uygulanabilir. Bu sayede vergi ödeme yükümlülüğü azalır ve vergi avantajlı hale gelir.

Matrah artırımını sağlayarak vergi yükümlülüğünü azaltıp etkin bir yatırım elde edebilmek için bu maddelere dikkat etmek gerekir:

Gider düzenlemeleri
Yatırımlar ve tasarruflar
Vergi indirimlerinden faydalanma
Muhasebe stratejileri ve şirketin yapısı
Uygulanabilir matrah türleri
Gelir matrahı
Ticari matrah
Kâr matrahı
Mülkiyet matrahı

Firmalar tarafından benimsenen özel yatırım teşvik sistemleri 8 farklı destek unsuru ile şu şekildedir: KDV istisnası, vergi indirimi, gümrük vergisi muafiyeti, KDV iadesi, sigorta primi, işçi hissesi desteği, yatırım yeri tahsisi, sigorta primi işveren hissesi desteği, kredilerde faiz kâr payı desteği

Belirli Yatırım Hedeflerine Yönelik Vergi Avantajlı Hesaplar Var Mı?

Yatırımlar ile vergi avantajı elde edebilmeyi sağlayacak bazı yatırım fonları bulunur. Belirli bir yatırım hedefine yönelik vergi avantajlı hesaplar var mı? sorusunu yanıtlamak için “yatırımcılar vergi öder mi?” konusuna hakim olmak gerekir.

Kurumsal olarak yatırım faaliyetlerinde bulunanların hisse senetlerinden elde edilmiş tüm gelirler Kurumlar Vergisi Kanunu çerçevesinde değerlendirilir ve vergilendirilir. Peki hangi yatırım fonlarında vergi bulunmaz?

Güncel verilere göre değişken dış borçlanma, karma eurobond, serbest fon ve yabancı fon unvanlarında döviz ifadesi geçmeyecek yatırım fonları dışında diğer yatırım fonlarından elde edilen kazanç ve gelir için stopaj vergisi uygulanmaz.

“Yatırım indirimi istisnası var mıdır?” 24 Nisan 2023 tarihinde yürürlüğe giren son kanun kapsamında vergi teşviki dallarından biri olan yatırım indirimi istisnası yatırım ve istihdamı artırmak amacıyla şartları yerine getiren mükellefin devletten alacağı verginin bir kısmından vazgeçilmesi mümkündür.

Vergi Kuralları Gayrimenkul, Tahvil Ve Hisse Senedi Yatırımlarını Nasıl Etkiler?

Piyasalarda uygulanan vergi kuralları bireysel gayrimenkul veya hisse senedi yatırımını nasıl etkiler? sorusuna yanıt verebilmek için var olan servet üzerinden alınan vergilerin neler olduğunu bilmek gerekir. Günümüzde servet vergisi adı altında alınan veraset ve intikal vergisi, emlak vergisi ve motorlu taşıtlar vergisi sayılabilir.

Hisse senetleri şirketin sermayesinin belirli bir parçasını ifade eder ve bu hisse üzerinde sahipleri mülkiyet hakkı veren menkul kıymetlerin ifadesidir. Hisse senedi kazançları vergilendirilirken gayrimenkul için %0 farklı kurumla yatırımcıları için elde edilen kazançlar için %10 oranında stopaj vergisi uygulanır.

Hisse senedi yoğun fon niteliğine haiz yatırım fonları ile borsa yatırım fonları için düzenlenmiş katılım belgelerinden elde edilecek herhangi bir kazanç için stopaj vergisi uygulanmaz. Gayrimenkul üzerinde oluşan gelir vergisi beyanname düzenlenerek ödenir.

Yatırımcılar İçin Raporlama Ve Uyumluluk Gereklilikleri Nelerdir?

Finansal raporlama kavramı işletmenin mali durumunu ve performansını ifade eder. Çalışma prensibindeki oluşan nakit akışının belli bir zaman dilimini resmiyete dönüştürülmüş halidir. Elde edilen bu raporlar işletmenin gelir tablosu, nakit akışı ya da bilançosu gibi farklı finansal verilerine ışık tutar.

İşletmenin sahip olduğu hisseler üzerinden yatırımlar finansal raporlama ile kararlaştırılır. Raporlama standartları yapılan denetim sonucunda ortaya çıkan görüşün paylaşıldığı raporları kapsamına alan standartları içerir. Finansal denetime yönelik oluşturulan raporlama standartları genel kabul görmüş denetim standartları arasında kabul edilir.

İşletmeye yönelik uygulamaya alınan finansal raporlamanın en önemli amacı işletmenin her türlü detayını tüm zaman dilimleri içerisindeki finansal performansını analiz edebilmektir. Finansal açıdan yapılan eylemlerin ne kadar doğru olduğu, şirketin nasıl yönetildiği, geleceğe dönük finansal beklentileri de geçmişte yapılan hatalar tek tek raporlanabilir.

“Yatırımcı için uyum ve raporlama hizmeti neden gereklidir?” Muhasebe mevzuatı içerisinde yer verilen bu kavram farklı ülkelerin faaliyetlerine büyük ya da çok uluslu firmaların finansal raporlama yükümlülüklerini anlayabilmeyi sağlar.

Gelişmekte olan piyasalardaki finansal süreci yeniden yapılandırabilmeyi sağlayan bu uygulama en temelinde sürekli olarak verimliliği arttırabilmeyi ve maliyetleri düşürmeyi hedefler.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere,

Anıl UZUN